طلای جهانی در روز دوشنبه بیش از ۴/ ۰ درصد رشد کرد و هفتمین روز صعودی پیاپی خود را تجربه کرد. با احتساب معاملات روز یکشنبه به وقت آمریکا که در بازارهای شرق دور به دوشنبه کشیده شده‌اند، اونس فلز زرد تا روز دوشنبه بازدهی هفتگی ۵۵/ ۱ درصدی را در کارنامه خود ثبت کرد و پنجمین هفته متوالی رشد را در پرونده خود قرار داد. فلز گرانبها در ماه ابتدایی سال جاری که تنها ۶ روز از آن گذشته بالغ‌بر ۷/ ۳ درصد رشد کرده که از بازدهی ۴۷/ ۳ درصدی ماه دسامبر نیز فراتر رفته است.

طلا در حالی سال جدید را با افزایش قیمت آغاز کرده است که برخی از تحلیلگران بر این باور بودند که با توجه به عملکرد بسیار خوب این فلز در سال ۲۰۱۹ – که بهترین عملکرد آن از سال ۲۰۱۰ بود- حداقل روند این حرکت افزایشی کند خواهد شد. اما آنچه که به واقع اتفاق افتاد، جایگزینی عامل اصلی محرک قیمت طلا در سال جدید میلادی بود. در حالی که در سال ۲۰۱۹ میلادی مهم‌ترین عامل کلان بازارهای جهانی را می‌توان جنگ تجاری بین آمریکا و چین دانست، اما اکنون در ماه ژانویه تحولات عراق به مهم‌ترین عامل محرک بازارهای جهانی تبدیل شده است.

تداوم نااطمینانی در اتمسفر بازارها

بروز ریسک و نااطمینانی در بازارهای جهانی منجر به سقوط مجدد بازارهای بورس دنیا در روز دوشنبه شد، در حالی که نفت خام و طلا همچنان به افزایش قیمت خود ادامه دادند. در واقع نفت و طلا تنش‌های ژئوپلیتیکی خاورمیانه را پلکان صعود خود قرار داده و از آن به سمت بالا حرکت می‌کنند. سرمایه‌گذاران در انتظار واکنش‌ها و تداوم تنش‌ها در این ناحیه هستند، بنابراین از دارایی‌های ریسک گریز استقبال بیشتری به عمل می‌آورند. همچنین دارایی‌هایی مانند نفت خام که در شرایط نااطمینانی به خصوص زمانی که تنش‌ها در منطقه نفت خیز خاورمیانه باشد، یکی از سرمایه‌های جذاب برای مبادله گران به شمار می‌رود.  بازارهای سهام اروپایی و آسیایی روند نزولی خود را طی کردند که طی آن شاخص STOXX۶۰۰ اروپا، حدود ۲/ ۱ درصد در معاملات صبحگاهی ریزش داشت. بورس NIKKEI ژاپن بدترین بازار بورس روز گذشته از لحاظ راندمان لقب گرفت و حدود ۹/ ۱ درصد بلافاصله پس از آنکه تعطیلات هفتگی به پایان رسید، ارزش خود را از دست داد. نزول روز دوشنبه NIKKEI شدیدترین افت یک روزه آن از ابتدای ماه اکتبر سال ۲۰۱۸ میلادی به شمار می‌رود. بازارهای آتی سهام آمریکا نوید نزول بازار نقدی که هر روزه ساعت ۵ عصر بازگشایی می‌شود را با توجه به روند نزولی خود به بازارها مخابره کرده است. شاخص آتی S&P۵۰۰ نزدیک به ۷/ ۰درصد ریزش را به ثبت رساند.

آیا صعود نفت موقتی است؟

قیمت نفت خام نیز رکورد سه ماهه خود را با رشد ۲ درصدی و عبور از سطح ۷۰ دلاری به ازای هر بشکه رقم زد. این بالاترین سطحی است که از زمان حمله به تجهیزات نفتی و پتروشیمی آرامکو در سال گذشته به ثبت رسیده است. نفت برنت نیز بیش از ۵ درصد از روز جمعه که تنش‌های خاورمیانه در عراق آغاز شد رشد داشته است. تحلیلگران گلدمن ساکس و UBS معتقدند رالی نفت خام می‌تواند بدون تشدید تنش‌ها به مرور کاهش یابد اما در مقابل طلای جهانی می‌تواند اهرم مناسبی علیه ریسک‌های ژئوپلیتیک باشد. طلا، به‌عنوان یک ذخیره امن در زمان نااطمینانی، سطحی نزدیک به اوج هفت ساله خود را لمس کرد، در حالی که قیمت آن از ۱۵۸۰ دلار به ازای هر اونس نیز فراتر رفته بود. کارشناسان یو بی اس معتقدند تنش‌های ژئوپلیتیک در ذات خود غیرقابل‌پیش‌بینی هستند، اما دوره‌های گذشته افزایش این‌گونه تنش‌ها نشان داده است که تاثیر آنها بر بازارهای جهانی عمر طولانی نخواهد داشت. از طرف دیگر شاخص نوسان‌سنج VIX، حدود ۱۳ درصد رشد کرد و به نزدیکی ۱۶ واحدی رسید. اما همچنان با شرایط بحرانی که با ثبت عدد ۲۰ واحدی نشان داده می‌شود، فاصله دارد. کارشناسان دویچه‌بانک آلمان معتقد هستند همچنان باید در انتظار این مساله بود که آیا واکنش‌های تندی از سوی دو طرف به وقوع خواهد پیوست یا خیر. مقامات ایرانی به دلیل حمله آمریکا به یکی از مهم‌ترین سران نظامی ایران تصمیم به خروج از برجام گرفتند، در حالی که صدها هزار ایرانی سوگوار شهید شدن مقام نظامی کشور هستند.

ین ژاپن نیز به‌عنوان یکی دیگر از ذخایر امن به رشد روز جمعه خود افزود. در حالی که سرمایه‌گذاران در حال فرار از ریسک‌ هستند، ین ژاپن گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری تلقی می‌شود. در این حین ارزهای ملی کشورهای وارد‌کننده نفت از جمله هند و کره‌جنوبی تحت‌فشار قرار دارند. تحلیلگران بانک MUFG ژاپن در این رابطه معتقدند جهش قیمت نفت خام باعث ایجاد شوک در سراسر بازارهای جهانی خواهد شد که نشانگر صبر سرمایه‌گذاران درخصوص روشن شدن عاقبت تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه است.

اهمیت عامل ژئوپلیتیک

یکی از مشخصه‌های مهم این روزهای بازارها نارضایتی برخی از فعالان بازارهای جهانی از قیمت پایین نفت است. فیل فلین کارشناس ارشد در زمینه نفت در کارگزاری price future group واقع در شیکاگو در این مورد گفت: این نارضایتی از پایین بودن قیمت نفت در بازارهای جهانی می‌تواند پدیده خطرناکی باشد و در صورت افزایش قابل‌ملاحظه قیمت نفت کسب‌وکارهای فعال در کشورهای توسعه یافته از جمله آمریکا را با یک غافلگیری بزرگ روبه‌رو کند. همچنین فلین در همین مورد اضافه کرد: به‌صورت بالقوه این اتفاق می‌تواند دلیل یک شوک بزرگ به اقتصاد ایالات‌متحده باشد، دلیل این موضوع هم آن است که اقتصاد آمریکا آماده پذیرایی از چنین شوکی نیست و اقدامات محافظتی را به‌طور جدی لحاظ نکرده است.

فلین در ادامه گفت که به‌نظر می‌رسد معامله‌گران از تاثیر ریسک‌های ژئوپلیتیک بر قیمت نفت بی‌اعتنا هستند و در ادامه افزود که در موارد مشابه افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک چه تاثیر قابل‌توجهی بر افزایش قیمت نفت داشته است. فلین با برشمردن تنش‌های رو به افزایش خاورمیانه، اقدامات تنش‌آمیز و حملات آمریکا در منطقه و تظاهرات ضدآمریکایی در بغداد در روزهای ابتدایی سال میلادی ۲۰۲۰ درباره قیمت نفت گفت: چشم‌انداز سال جدید میلادی برای ما یک درس بزرگ دارد؛ به هیچ‌عنوان نمی‌توان قیمت نفت را به‌راحتی پیش‌بینی کرد و امکان تغییرات زیادی در آن وجود دارد. در هفته‌ای که گذشت نیز می‌توان مصداق نظرات کارشناسان درباره قیمت نفت را پیدا کرد. قیمت نفت وست‌تگزاس اینترمدیت در این هفته به بالاترین مقدار خود در هشت ماه گذشته رسید. قیمت نفت برنت نیز که شاخص سنجش قیمت جهانی نفت است نیز دوباره در قله قیمتی خود که دفعه قبل در سپتامبر ۲۰۱۹ به آن رسیده بود، ایستاد.

قیمت فلزهای ارزشمند و پناهگاه‌های بدون ریسک دارایی نیز در روزهای اول سال نو میلادی بسیار سریع‌تر از آنچه که انتظار می‌رفت، بالا رفت. بسیاری از تحلیلگران بازارهای جهانی در گزارش‌های کارشناسی خود یک خطر را به سرمایه‌گذاران و مبادله‌گران گوشزد کرده بودند؛ خطر ناشی از نادیده گرفتن عوامل ژئوپلیتیکی بر بازارهای مختلف. موضوعی که شواهد آن را می‌توان در رفتار بازارهای جهانی در این روزها مشاهده کرد. کریستوفر لونی، استراتژیست کالاهای سرمایه‌ای در موسسه RBC در مورد این ریسک‌های سیاسی گفت: به همین دلیل ریسک‌ها و نااطمینانی‌های سیاسی و ژئوپلیتیک است که ما فکر می‌کنیم، طلا در سال پیش‌رو میلادی پتانسیل افزایش ارزش و حرکت به سمت سطوح قیمتی بالاتر را دارد و با توجه به وقایع سیاسی ما درباره قیمت طلا در سال ۲۰۲۰ بسیار خوشبین هستیم.

به‌طور کلی و با توجه به بالا رفتن بی‌سابقه سطح تنش‌ها در عراق، بازارهای جهانی تمام تمرکز خود را بر اتفاقات این کشور گذاشته‌اند.